Kawa na czczo zamiast śniadania – czy to dobry pomysł? Pobudzi i doda energii, a może będzie szkodliwa dla żołądka, odwodni lub wypłucze magnez? Czy te obiegowe opinie są zgodne z faktami? Sprawdź, kiedy najlepiej zrobić sobie przerwę na małą czarną lub delektować się aksamitnym cappuccino.
Chociaż kawa traktowana jest często jako jedna z używek lub napój pity wyłącznie dla przyjemności, według badań naukowych wykazuje szereg pozytywnych właściwości:
Kawa – zwłaszcza ta pita w znacznym nadmiarze – może jednak wykazywać działania niepożądane:
Skutki picia kawy na czczo nie zostały do tej pory dobrze przebadane. Na ten temat krąży jednak wiele obiegowych opinii. Czy mają one podłoże w nauce? Czy kawa wypijana rano, zamiast śniadania, może być niezdrowa? A może wszystko zależy od jej rodzaju i ilości oraz naszego stanu zdrowia? Zobacz, jak picie kawy na czczo wpływa na organizm.
Napar pobudza wydzielanie soku żołądkowego, jednak nie potwierdzono większej szkodliwości kawy na błonę śluzową żołądka. Wniosek jest taki, że przy chorobach przewodu pokarmowego, zwłaszcza chorobie refluksowej przełyku, powinniśmy ograniczyć picie kawy lub całkowicie z niej zrezygnować. Osobom szczególnie wrażliwym, które odczuwają przykre dolegliwości po spożyciu naparu na czczo, mogą pomóc niektóre posiłki spożyte wcześniej, np. dojrzałe banany, cytrusy, pełnoziarniste pieczywo, płatki owsiane. Mogą one zmniejszać kwasowość żołądka. Lepiej też wypić espresso lub klasyczną czarną i zrezygnować z dodatku mleka lub śmietanki [6,9].
To jedno z najpopularniejszych przekonań, które nie do końca jest prawdziwe. Rzeczywiście może zmniejszać wchłanianie niektórych składników odżywczych, takich jak żelazo. Temu działaniu można jednak zapobiec dzięki unikaniu picia kawy w czasie posiłku – szczególnie w przypadku stosowania restrykcyjnych diet, które zwiększają ryzyko niedoborów [7]. Mitem jest także to, że kawa wypłukuje magnez z organizmu. Może w niewielkim stopniu zmniejszać jego przyswajalność, ale jednocześnie sama go dostarcza [4].
Spożywanie naparu kawowego może mieć w tym wypadku działanie usypiające przez spowalnianie trawienia glukozy i obniżanie glikemii. Istnieją jednak badania, które wykazały, że osoby pijące wykazywały się lepszą koncentracją i zapamiętywaniem. Mogły być jednak bardziej zdenerwowane i niezadowolone [11].
Kawa może mieć działanie diuretyczne i odwadniać, ale tylko spożyta w bardzo dużej ilości. Przy zachowaniu przeciętnej dziennej dawki znaczny negatywny wpływ na gospodarkę wodną nie jest możliwy. Okazuje się nawet, że kawa może działać na nią korzystnie. Zauważyć można pilniejszą potrzebę skorzystania z toalety po spożyciu kawy. Nie jest to jednak związane z przyjmowaniem jej na czczo [12].
Istnieje niewielka grupa osób szczególnie wrażliwych na kawę. Po jej spożyciu mogą one odczuwać zmęczenie, nudności, wymioty lub cierpieć na biegunkę. Jest to jednak cecha indywidualna, dlatego powinniśmy obserwować reakcję swojego organizmu na kofeinę i inne związki zawarte w kawie [13]. Nie potwierdzono także bardziej szkodliwej działalności napojów kawowych z mlekiem. Niektóre osoby mogą jednak nie mieć świadomości alergii lub nietolerancji, np. laktozy. Warto więc wypróbować różne rodzaje kawy oraz dodatków spośród bogatego menu dostępnego np. za przyciśnięciem jednego przycisku w ekspresach automatycznych De’Longhi. Może się okazać, że po dużym cappuccino będziemy odczuwać nieprzyjemne dolegliwości, a już po klasycznej czarnej nie. Pozostaje więc przyjemność testowania, aby móc cieszyć się idealnie dopasowanym do nas napojem.
Skoro większość z obiegowych opinii na temat picia kawy na czczo nie ma uzasadnienia w badaniach, to czy najlepiej pić ją bez śniadania? Kiedy będzie najbardziej pobudzająca, a kiedy zadziała odchudzająco? Na relaksującą chwilę z filiżanką ulubionego naparu najlepiej wybrać idealną porę:
Uaktywnia się ona po około 30 minutach i działa około 4-5 godzin. Dlatego, jeśli potrzebujemy energii do pracy, najlepiej moment odpoczynku zaplanować odrobinę wcześniej przed jej rozpoczęciem. Pół godziny to odpowiedni czas na szybkie przygotowanie ulubionego napoju przy pomocy ekspresu automatycznego lub relaksujący rytuał parzenia w ekspresie kolbowym. Po 4-5 godzinach warto też zaplanować kolejną przerwę na espresso, latte, czy macchiato [3].
Warto też wziąć pod uwagę pory dnia, w których organizm wydziela kortyzol, działający podobnie do kofeiny. Pojawia się on rano o 8-9, później między 12-13 i wieczorem o 17-18. Najlepiej więc przyjmować kawę przed lub po, aby skorzystać zarówno z pobudzenia kofeiną, jak i naturalnym kortyzolem, i nie przesadzić z ich dublującą się dawką.
Kawa powoduje szybsze opróżnianie żołądka, zmniejsza też wchłanianie węglowodanów i tłuszczy z posiłków, dlatego, aby wykorzystać jej działanie odchudzające, warto wypijać ją na ok. 1 lub 1,5 godziny przed jedzeniem. Lepiej zrezygnować ze spożywania jej razem ze śniadaniem czy obiadem, ponieważ może to przyczynić się do osłabienia absorpcji niektórych składników. Picie jej po posiłku może spowodować zmniejszone wchłanianie żelaza [7].
Jeśli nie ma przeciwwskazań, można przyjmować ok. 300-400 mg kofeiny każdego dnia, co przekłada się na około 5 filiżanek po 125 ml. W takiej ilości można nawet skorzystać z pozytywnych właściwości kawy. Szkodliwa ilość to ponad 750 mg. Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny ograniczyć picie kawy do 1-2 filiżanek. Przeciwwskazaniem do jej spożycia jest m.in. choroba refluksowa przełyku [5,6].
Kawa wypijana regularnie może uzależniać, co prowadzi do osłabienia jej działania. Kiedy pijemy jej dużo i często, może się okazać, że po jakimś czasie organizm będzie domagał się większej dawki, aby uzyskać porównywalne efekty. Symptomem może być senność i zmęczenie, lub przy znacznych ilościach kofeiny, która pobudza wydzielanie kortyzolu, również drażliwość. Po odstawieniu możemy też czuć się poddenerwowani, niespokojni, odczuwać bóle głowy i dekoncentrację [8,11].
Nie ma dowodów naukowych na szkodliwe działanie kawy wypijanej na czczo. Okazuje się jednak, że po zjedzeniu śniadania czujemy się spokojniejsi, gotowi do pracy i mamy lepsze samopoczucie. Najlepiej i najzdrowiej zjeść je do 1-2 godzin po wstaniu, a przerwę kawową zrobić sobie za 1 lub 1,5 godziny od zjedzenia posiłku.
Picie kawy na pusty żołądek jest tematem poważnej debaty, a różne badania sprawdzają jej wpływ na czynność przewodu pokarmowego. Chociaż wśród ludzi istnieją pewne obawy dotyczące picia kawy na czczo, badania wskazują, że kawa nie wpływa negatywnie na układ pokarmowy. Wyjątkiem mogą być osoby z niektórymi schorzeniami, takimi jak choroba refluksowa przełyku.
Picie kawy po przebudzeniu może być częścią zdrowego stylu życia, szczególnie gdy kawę pije się z umiarem. Badania wskazują, że umiarkowane spożycie kawy wiąże się z różnymi korzyściami zdrowotnymi, ale indywidualne reakcje (np. tolerancja kofeiny) mogą się różnić. Pora picia kawy nie ma większego znaczenia dla jej właściwości zdrowotnych.
Związek między piciem kawy na pusty żołądek a rozwojem owrzodzeń jest złożony i nie jest ostatecznie ustalony. Niektóre badania sugerują, że picie kawy przed śniadaniem stwarza potencjalne ryzyko, jednak w większości badań naukowcy nie zaobserwowali takiego powiązania.
Niektóre napoje i żywność mogą być szkodliwe, gdy spożywa się je na pusty żołądek. Chodzi przede wszystkim o napoje alkoholowe. Z kolei napoje, takie jak woda, kawa czy herbata można bezpiecznie pić przed pierwszym posiłkiem.