Kofeina w kawie. Jaka jest jej zawartość w różnych rodzajach kawy?

Większość z nas nie wyobraża sobie poranka bez filiżanki gorącej aromatycznej kawy. To nie tylko przyjemność, to przede wszystkim sposób na rozbudzenie. Aby z energią rozpocząć dzień, warto wybierać takie rodzaje kawy, które mają najwięcej kofeiny. Espresso, latte, a może americano – która kawa ma jej najwięcej? Co wpływa na zawartość kofeiny w kawie? Czy prawdą jest, że mocniejsza kawa bardziej pobudza? Podpowiadamy.

Kofeina, naturalny alkaloid znany z pobudzających właściwości, od wieków stanowi istotny składnik wielu napojów, spośród których najbardziej popularna jest kawa. Choć wielu z nas sięga po filiżankę tego gorącego napoju przede wszystkim w poszukiwaniu energetycznego zastrzyku na początek dnia, nie wszyscy zdają sobie sprawę z różnej zawartości kofeiny w konkretnych rodzajach kawy.

Różne rodzaje kaw, zawartość kofeiny w kawach - tytułowa

Kofeina w kawie – właściwości

Kofeina, znana na całym świecie, kojarzona jest przede wszystkim z pobudzającymi właściwościami kawy. To substancja, która naturalnie występuje w około 60 gatunkach roślin. Najpopularniejsze w tym gronie są: ziarna kawy, liście herbaty, nasiona koli, ziarna kakaowca, yerba mate czy owoce guarany. To dlatego powstałe z nich napary oraz niektóre produkty żywnościowe naturalnie zawierają kofeinę. Ze względu na swoje szerokie właściwości jest ona też składnikiem wielu suplementów diety i leków bez recepty, w tym tych dodających energii, odchudzających, przeciwbólowych czy preparatów pomocnych w łagodzeniu objawów przeziębienia i grypy.

Kofeina w kawie ma wielokierunkowy wpływ na organizm. Powoduje pobudzenie układu nerwowego, rozszerzenie naczyń krwionośnych, przyspieszenie pracy serca i stymuluje układ pokarmowy. Ma umiarkowane właściwości moczopędne, przyspiesza metabolizm i spalanie tkanki tłuszczowej, co jest pomocne przy odchudzaniu.

Dzienna dawka kofeiny – ile powinna wynosić?

Optymalne dawki kofeiny (od 100 do 300 mg) mają pozytywny wpływ na kondycję umysłową (poprawiają skupienie i czujność, nastrój oraz sprawność myślenia) i na stan fizyczny (pobudzają, zmniejszają odczucie zmęczenia i senności). Ale co ważne, tego pozytywnego efektu mobilizującego organizm nie widać przy dużych dawkach kofeiny. Dawka kofeiny na poziomie od 300 do 600 mg powoduje pobudzenie całego układu nerwowego, co prowadzi do bezsenności, wzrostu napięcia, pojawienia się uczucia niepokoju i nerwowości. Przyjmuje się, że bezpieczna dzienna dawka kofeiny dla osoby dorosłej to około 300 mg.

Co wpływa na zawartość kofeiny w kawie?

Ile kofeiny jest w kawie? Na to z pozoru proste pytanie trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć. Na zawartość kofeiny w kawie wpływa wiele czynników:

  • Gatunek kawowca i sposób uprawy. Różne gatunki kawowca charakteryzują się ziarnami o odmiennych stężeniach kofeiny – na przykład Coffea arabica zwykle zawiera mniej kofeiny (około 1–1,5%) niż Coffea canephora, znana też jako robusta (ok. 1,8–4%).
  • Metoda obróbki ziaren. Metoda przetwarzania ziaren może wpłynąć na ostateczną zawartość kofeiny, moc i walory smakowe naparu. Usuwanie miąższu z owoców i dalsza obróbka poprzez naturalne suszenie daje w efekcie kawę gęstą i zawiesistą. Z kolei obróbka na mokro (usuwanie miąższu z użyciem wody, następnie fermentacja, a na końcu suszenie) daje kawę delikatną w smaku i łagodną.
  • Stopień wypalenia ziaren kawy. Jest to wskaźnik, który informuje o mocy napoju. Warto pamiętać, że im jaśniejsze są ziarna kawy, tym więcej kofeiny będzie ona zawierała.
  • Stopień zmielenia ziaren. Grubość zmielenia ziaren kawy wpływa na stopień ekstrakcji kofeiny – drobniejsze ziarna mają większą powierzchnię kontaktu z wodą, co prowadzi do wyższej zawartości kofeiny w naparze.
  • Sposób parzenia. Ważne są takie parametry, jak czas ekstrakcji i temperatura wody. Na przykład espresso, mimo krótkiego czasu parzenia, często zawiera więcej kofeiny w jednostce objętości niż kawa przygotowywana inną metodą ze względu na intensywność procesu ekstrakcji.
infografika - Co wpływa na zawartość kofeiny w kawie?

Ile miligramów kofeiny ma kawa? Ile kofeiny jest w różnych rodzajach kawy?

Ile kofeiny ma filiżanka lub kubek kawy? To kolejne pytanie, na które trudno jednoznacznie odpowiedzieć. Można spróbować przyjąć orientacyjną zawartość kofeiny w najpopularniejszych napojach kawowych w Polsce.

Pamiętajmy też, że kawa kawie nierówna. Espresso pijemy zazwyczaj w niewielkich filiżankach o pojemności około 30 ml, średniej wielkości filiżanka kawowa ma około 100–150 ml, zaś kubek około 250–300 ml. Trzeba wziąć więc pod uwagę nie tylko moc kawy, ale też objętość wypijaną z każdą porcją.

  • Espresso – przeciśnięcie małej ilości gorącej wody pod ciśnieniem przez drobno zmielone ziarna kawy daje mocną i aromatyczną kawę. Poziom kofeiny w espresso (filiżanka około 25–30 ml) to dawka około 60–65 mg kofeiny.
  • Americano – to kawa na bazie espresso, ale „przedłużana” gorącą wodą. Choć stężenie kofeiny w americano będzie mniejsze niż w espresso, to oba te typy czarnego naparu mają jej tyle samo.
  • Kawa parzona – to napar przygotowany poprzez brewing, czyli zalewanie zmielonych ziaren gorącą wodą. Powstaje w ten sposób mocna kawa o wysokiej zawartości kofeiny. Szacuje się, że w kubku o pojemności około 250 ml jest od 70 do 140 mg kofeiny w zależności od proporcji kawy do wody i rodzaju ziaren kawowca.
  • Kawy z mlekiem – ile mają kofeiny? Cappuccino, latte, latte macchiato – to popularne rodzaje kaw powstające na bazie espresso. Analogicznie jak americano, mają taką samą zawartość kofeiny jak espresso, ale w innej objętości i z dodatkiem mleka, spienionego lub w postaci puszystej pianki. Mleko nie powoduje zmniejszenia ilości kofeiny w przygotowanym napoju.
  • Kawa rozpuszczalna – proces wytworzenia kawy rozpuszczalnej powoduje utratę części kofeiny. Kubek kawy (ok. 250 ml) przygotowany z dwóch łyżeczek proszku czy granulek zawiera około 50–80 mg kofeiny.
  • Kawa bezkofeinowa – wbrew nazwie ten kawowy napar zawiera niewielkie ilości kofeiny. W średniej objętości około 250 ml jest kilka miligramów kofeiny – jej ilość zależna jest od rodzaju kawy i sposobu przygotowania granulatu.
infografika - Ile kofeiny jest w różnych rodzajach kawy?

Która kawa ma najwięcej kofeiny, a która najmniej?

Najmocniejszą i najbardziej esencjonalną porcją kawy jest espresso przygotowane na bazie ziaren robusty. To kawa z dużą ilością kofeiny w małej objętości. Inne napoje kawowe, takie jak americano, cappuccino czy latte, są przygotowane na bazie espresso. Ilość kofeiny będzie więc taka sama, różnica polega jedynie na objętości i użytych dodatkach.

Źródła:

  • Kawa i zdrowie – strefa eksperta: Źródła kofeiny (https://kawaizdrowie.pl/pl/kawa-i-zdrowie/kofeina/zrodla-kofeiny).
  • Bojarowicz, M. Przygoda, Kofeina. Cz. I. Powszechność stosowania kofeiny oraz jej działanie na organizm, Problemy Higieny i Epidemiologii, nr 93 (1) 2012.
  • Kofeina i jej wpływ na organizm człowieka, Akademia Dietetyki (https://www.akademiadietetyki.pl/dietetyka/kofeina-i-jej-wplyw-na-organizm-czlowieka/).
  • Wierzejska, Kofeina – powszechny składnik diety i jej wpływ na zdrowie, Instytut Żywności i Żywienia, Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, Warszawa, nr 63 (2) 2012.
  • Dworzański, F. Burdan, M. Szumiło, A. Jaskólska, E. Anielska, Kawa i kofeina — wrogowie czy sprzymierzeńcy kardiologa?, Lublin 2010.
  • Ile kofeiny jest w kawie?, Konesso (https://www.konesso.pl/Ile-kofeiny-jest-w-kawie-blog-pol-1504091376.html).

Szklanki do kawy, czyli jak i w czym podawać kawę?

Szklanki do kawy, czyli jak i w czym podawać kawę?

Odkryj więcej